What the hell-effect: hoe een misstap je hele goede voornemen kan verprutsen

Had je goede voornemens gemaakt voor dit jaar? En? Hou je ze nog vol? Ik wil niet negatief doen, maar de kans is groot dat je ze al hebt verprutst. Het regende toch iets te vaak om hard te lopen, sociale media sloegen hun lange, verleidelijke armen naar je uit en het bed bleek te warm om extra vroeg te gaan werken. Als troost voor alle ellende mag je chocolade. En kaas. En Netflix. Of praat ik nu alleen voor mezelf? Nee toch?

Geen wonder dat we zo gretig geloven in het verzinsel Blue Monday. Volgens psycholoog Cliff Arnall zou de maandag van de laatste volle week van januari de meest deprimerende dag van het jaar zijn. Het is zo donker buiten, Kerst lijkt eeuwen geleden en goede voornemens liggen in de prullenbak. Zijn ‘wetenschappelijke’ formule erachter is alleen op zijn minst bedenkelijk en waarschijnlijk bedacht voor een reisorganisatie die in deze donkere dagen graag wat extra tripjes naar de zon wilde verkopen. Hoe onwetenschappelijk ook: Arnall heeft een punt.

What the hell-effect

Waarom houden we onze voornemens niet vol? Volgens dieetonderzoekers Janet Polivy en C. Peter Herman lijden we mogelijk onder het What the hell-effect. Je geeft toe aan je zwakte, eet bijvoorbeeld een pizza terwijl je gezond zou eten. Vervolgens voel je je rot en eet nog maar wat ijs om dat rotgevoel te verzachten. Je goede voornemen is toch al kapot, dus laat maar. 

Voor je het weet zit je in een negatieve spiraal en voel je je hulpeloos, schuldig en gefrustreerd. Hoe meer stress we ervaren, hoe groter de terugval. Dit counterregulatory behavior komt niet alleen voor bij diëten, maar ook bij bijvoorbeeld sparen, stoppen met uitstellen, geld uitgeven, roken of drinken. 

De kunst is om aardig voor jezelf te blijven. Wat jou overkomt, gebeurt iedereen wel eens

De kunst is om aardig voor jezelf te blijven. Wat jou overkomt, gebeurt iedereen wel eens. Vergeef jezelf en ga gewoon weer verder waar je gebleven was. Hiermee haal je de negatieve gevoelens weg die jou verleiden om er de brui aan te geven.

Het aanleren van goede gewoontes is als leren fietsen, je moet voortdurend je evenwicht zoeken. Vallen, boos worden op jezelf en op de grond blijven liggen, helpt je niet. Gewoon weer vol goede moed opstappen en blijven oefenen, dan gaat het op een gegeven moment bijna vanzelf.

Deze column verscheen eerder in AD

Beter leren beslissen?

Tijdens mijn trainingen, workshops en lezingen ontdek je hoe denkfouten werken, waarom iedereen ze maakt en hoe je ze kan voorkomen. 

Meer lezen?

4.3/5

Hoe maak je betere beslissingen en minder denkfouten? Een toegankelijke en praktische gids.

Lees meer columns over denkfouten: