Hoe tevreden ben jij met je baan? Wanneer ik je zoiets vraag, heb je het idee dat je heel goed nadenkt over alle voor- en nadelen van je baan. Je bekijkt je inkomen, je taken, je collega’s, werkomgeving, en vervolgens neem je daar een heel rationeel besluit over. Toch?
Niet echt. Heb je net een vervelende klant aan de lijn gehad of stootte je je grote teen, dan zorgt je chagrijn ervoor dat je waarschijnlijk een stuk minder positief bent over je werk dan wanneer je collega zojuist als verrassing je lievelingskoekjes heeft gehaald. Best onterecht natuurlijk, want je baan bestaat uit zoveel meer dan een vervelend telefoontje of een lekker hapje.
Muntje
Onderzoek laat echter zien dat onze emoties onbewust een loopje met ons nemen. Al in 1987 nam psycholoog Norbert Schwarz de proef op de som. Hij liet mensen naar zijn lab komen om een vragenlijst in te vullen over hoe tevreden zij waren over hun leven. Klein verzoekje vooraf: of ze even iets wilden kopiëren. Dat zat natuurlijk helemaal in de planning.
Voor een deel van de proefpersonen lag een muntje van 10 cent verstopt onder de klep van het kopieerapparaat. Ook in die tijd niet heel veel waard, maar toch mooi meegenomen! Dat kleine gelukje bleek genoeg om de antwoorden van de respondenten te kleuren. De geldvinders waren gemiddeld meer tevreden over hun leven dan de mensen die geen geld hadden gevonden. Je kan dus gelukkiger worden van 10 cent.
De geldvinders waren gemiddeld meer tevreden over hun leven dan de mensen die geen geld hadden gevonden
Zelfs de volgorde van vragen kan je ongelukkiger maken. In een ander onderzoek kregen Duitse studenten twee vragen: Hoe gelukkig ben je? En: Hoeveel dates heb je afgelopen maand gehad? Deze vragen stonden voor de studenten volledig los van elkaar. Maar werden ze in omgekeerde volgorde gesteld, dan was het andere koek. Dachten ze éérst na over hun dateleven, dan voelden ze zich blij of ongelukkig. En die emoties, die kleurden hun oordeel over hun algemene geluk.
Koffie
Echt rationeel nadenken vinden we maar lastig. Voel je je blij, dan weet je verstand vaak niet waarom, maar verzint toch een verklaring. Een troost als je wel eens baalt van je werk. Een klein gebaar, een aardige mail of een kop goede koffie, kan je zomaar op andere gedachten brengen.
Deze column verscheen eerder in AD
