‘De hel, dat zijn de anderen’, vond filosoof Jean-Paul Sartre. Want leuk hoor, met z’n allen weer aan het werk, maar lieve help: dat asociale gedrag van je collega’s! Welke viespeuk heeft gerookt in de gang, waarom vervangt niemand de vuilniszak en wie laat steevast zijn kopjes achter op het aanrecht?
Dat laatste gebeurde op mijn werk voortdurend. De kopjes moesten naar de kantine op de begane grond worden gebracht, maar bleven veelvuldig in de pantry’s achter. Op de eerste verdieping was dit snel opgelost met een briefje: ‘Kopjes graag naar de kantine brengen.’ Maar op de tweede verdieping had ditzelfde briefje geen enkel effect. Afwas bleef zich daar ophopen. Wat te doen?
Willen mensen niet zo graag, maak dan gewenst gedrag zo makkelijk mogelijk
Gedrag kun je platslaan in een heel simpele formule, aldus professor B.J. Fogg van Stanford University. Zijn Fogg Behavior Model bestaat uit niet meer dan ‘willen’, ‘kunnen’ en een ‘herinnering’ om het te doen. Aan deze drie knoppen kun je draaien en anderen of jezelf bijsturen, meent hij. Zijn mensen erg gemotiveerd, dan mag een taak best moeilijk zijn. Willen mensen niet zo graag, maak dan gewenst gedrag zo makkelijk mogelijk. Vervolgens geef je ook nog een herinnering op het juiste moment – een briefje bij de kapstok met ‘Vergeet je kopjes niet mee te nemen’ – en kat in het bakkie. Of de kopjes in de kantine, in dit geval.
‘Leuker kunnen we het niet maken’
De Belastingdienst maakte hier slim gebruik van met de campagne ‘Leuker kunnen we het niet maken, wel makkelijker’. En ook stichting Nederland Schoon gaf ongeïnteresseerde vervuilers een zetje door te claimen dat opruimen totaal geen moeite kost: ‘Met hetzelfde gemak, gooi je het in de afvalbak’.
Makkelijk maken betekent soms ook kijken naar wat mensen wél doen en daarbij aansluiten. Zetten ze in elk geval wel hun kopjes in de pantry, dan is het misschien handiger om daar een bak voor de vaat neer zetten en die op het einde van de dag op te halen. Als de afwasberg niet naar Mohammed komt… Vraag blijft natuurlijk of je anderen wel moet bijsturen. ‘De mens is alleen datgene wat hij van zichzelf maakt’, zei Sartre ook. Je bent wat je doet en daar ben je zelf verantwoordelijk voor. Anderen niet accepteren en alsmaar willen veranderen, dat is pas echt de hel.
