Een afbeelding van loopgraven, een ets van een cowboy die iemand neerschiet, een beeld van een spookachtige gestalte. De kunst bij het bedrijf dat ik bezoek is nou niet bepaald vrolijk te noemen. Ik probeer het niet te zien en mijn aandacht op mijn gesprekspartner te richten, maar raak afgeleid. Waarom kiest iemand ervoor om de werkplek zo morbide in te richten, vraagt de psycholoog in mij zich af.
Eenmaal thuis zit ik al gauw tot over mijn oren in de Terror Management Theory. Het idee is dat wij mensen moeten leven met een ongemakkelijke waarheid: we gaan een keer dood. En om met die angst om te gaan, zoeken we ons heil in iets wat ons leven zin geeft en wat ons doet verder leven na de dood. We proberen iets na te laten – een kind, een boek of zelf gekleide bloempot – of klampen vast aan een groep, beweging of cultuur waar we bij horen en die onze beperkte tijd op aarde overstijgt.
Strengere straffen en gullere donaties
Hoe meer we worden herinnerd aan onze sterfelijkheid, hoe harder we teruggrijpen op deze overtuigingen en normen. Dikke vette onzin, vonden deelnemers aan deze onderzoeken. Maar toch veranderde hun gedrag. Liet je rechters nadenken over de dood, dan werden ze strenger in hun straffen. Mensen die gevraagd werden om te doneren voor een goed doel werden voor een uitvaartcentrum veel guller. Maar dan moest dat goede doel zich wel inzetten voor mensen zoals zijzelf. Denken aan je eigen sterfelijkheid heeft dus positieve effecten voor mensen om je heen, maar je wordt juist harder voor mensen die niet bij jouw ‘groep’ horen.
Denken aan je eigen sterfelijkheid heeft positieve effecten voor mensen om je heen, maar je wordt juist harder voor mensen die niet bij jouw ‘groep’ horen.
Hoe zit dat dan met je werk? Je collega’s zijn toch ook jouw stam, je hoort bij je bedrijf. Voel je je meer betrokken bij je werk als je aan de dood wordt herinnerd? Amerikaanse onderzoekers namen de proef op de som met bijna 100 studenten. Lieten ze studenten schrijven over hun eigen dood, dan gaven ze daarna aan dat ze veel gemotiveerder en enthousiaster waren over hun universiteit dan de studenten die over een pijnlijke tandartsbehandeling hadden geschreven.
In de middeleeuwen legden monniken een schedel op hun bureau om zich te helpen herinneren aan hun sterfelijkheid. Maar misschien gaat je collega’s dat nét iets te ver.
