Zal je altijd zien: net op het moment dat ik tegen een deadline aan loop te hikken, loopt die stomme printer weer vast. Ik kijk schichtig om me heen. Heeft iemand gezien dat ik aan het printen was? Stilletjes sluip ik weg en ga snel op een andere verdieping printen. Fraai is mijn gedrag niet en dat weet ik ook wel, maar ik kan dit voor mezelf wel goedpraten. Talloze keren heb ik geduldig alle instructies op het schermpje van de printer gevolgd, allerhande deurtjes en luikjes geopend en vastgelopen papier verwijderd uit de ingewanden van het apparaat. Zelfs als ik niet eens de veroorzaker was van de storing.
Het is wel goed. Vandaag doe ik aan zelf-licensing: ik sta mezelf toe om me slecht te gedragen, omdat ik mezelf eerder goed heb gedragen. Het is een onderhandeling die je onbewust met jezelf doet zodat je jezelf okay blijft vinden, ook al doe je iets wat je zelf niet in de haak vindt.
Het is een onderhandeling die je onbewust met jezelf doet zodat je jezelf okay blijft vinden
Iedereen weet waarschijnlijk nog wel een moment waarop hij zichzelf toestond om niet heel verstandig te zijn. Extra kaas op je hamburger bestellen, omdat je er een light frisdrank en salade bij hebt gekocht. Het vliegtuig nemen terwijl je ook met de trein had kunnen gaan, want je eet steeds vaker vegetarisch. Flink mogen inladen bij het chipsschap in de supermarkt, want je hebt net tomaten en komkommers in je karretje gedaan.
Recht hebben
Ook meer serieuze vergrijpen lijken te lijden onder zelf-licensing. Zo zou het kunnen dat mensen die zich openlijk uitspreken tegen discriminatie zelf juist huidskleur of geslacht laten meespelen tijdens een sollicitatieprocedure. Of dat een ceo van een groot bedrijf veel geld steekt in een duurzaamheidsproject, maar later wat geld in zijn eigen zakken laat verdwijnen.
Hoe sterker de verleiding om iets slechts te doen, hoe beter we ineens allerlei momenten kunnen verzinnen waarop we iets goeds deden. We kunnen zelfs het gevoel krijgen dat we ergens recht op hebben, iets verdiend hebben en denken niet aan de gevolgen. Tijd om de waarheid onder ogen te zien en te luisteren naar je schuldgevoel. Knijp jij een oogje dicht voor je slechte gedrag, maar verpruts je ondertussen je dieet, de band met je collega’s of je geloofwaardigheid?
