Iedereen die ooit een blog heeft gehad of een website heeft gebouwd weet: het lijkt allemaal heel simpel, maar stiekem kost een site onderhouden aardig veel tijd. Bij een van mijn banen als webredacteur had ik echter een leidinggevende die dat niet echt inzag. ‘Dat is toch een kwestie van een knopje omzetten?’, zei hij standaard bij elke aanpassing.
We maakten op de redactie vaak grapjes om die uitspraak, maar ik denk dat hij het wel serieus meende. Waarschijnlijk dacht hij goed te begrijpen hoe een site werkt. Deze illusie van begrip is veelvoorkomend. Vraag aan iemand of hij begrijpt hoe een telefoon, een ritssluiting of een blikopener werkt en diegene zal instemmend antwoorden. ‘Natuurlijk weet ik hoe dat werkt, ik gebruik het bijna elke dag.’
Fiets
Maar hoe goed begrijpen we deze voorwerpen echt? Onderzoeker Rebecca Lawson van de University of Liverpool toetste hoe goed haar proefpersonen snappen hoe een fiets werkt. Van tevoren gaven zij aan dit redelijk goed te weten. Maar zelfs mensen die elke dag fietsten, bleken niet goed te weten hoe de ketting loopt en waar de trappers dan zitten.
Waarom zijn we dan toch zo overtuigd dat we de werking van dit soort voorwerpen begrijpen? De illusie van begrip treedt op als we ergens meer bekend mee zijn of goed weten hoe we dit voorwerp moeten gebruiken. Maar dat is helemaal geen garantie dat we de werking ook écht begrijpen.
Extern geheugen
Voor onze evolutie was het ook nergens voor nodig om zo goed te onthouden hoe iets werkt. Als je wil weten hoe je met trappers en een ketting wielen aandrijft, dan loop je even naar het fietsenhok. Of we vragen het iemand. We gebruiken de wereld en anderen als een soort extern geheugen.
Dat kan best irritant zijn als je een vrij ingewikkeld beroep hebt, maar iedereen denkt te begrijpen wat je doet. Wil je testen of iemand echt weet hoe de vork in de steel zit? Stel dan vragen alsof je een kleuter bent in de waarom-fase. Vraag ze jouw werk of project tot in detail uit te leggen en blijf doorvragen. Na een paar ‘waaroms’ worden ze waarschijnlijk wat kribbig, maar zijn ze zich wel bewust van hun onkunde. En snappen ze dat je heel wat meer doet dan ‘een knopje omzetten’.
