,,Als ik de loterij win, dan ben ik meteen weg’’, riep een oud-collega van me altijd. ,,Ik zit hier alleen voor het geld!” Zo, we hebben er weer zin in, dacht ik dan. Ik zou dat niet kunnen, ik zoek meestal naar werk wat me nuttig lijkt. Maar volgens antropoloog en schrijver David Graeber zou twintig procent van de werkenden vinden dat hij een bullshitbaan heeft: een baan die niets bijdraagt of zelfs dingen erger maakt.
Dat lijkt me erg naar. Door de coronacrisis waren een paar van mijn artikelen voor tijdschriften totaal onbruikbaar geworden en daar baalde ik stevig van. Ze gingen over een verre reis plannen of op bezoek gaan bij eenzame ouderen. Die konden nu niet geplaatst worden en verdwijnen ergens in de archieven.
Vast herkenbaar voor veel mensen: projecten of evenementen waar maandenlang aan is gewerkt, worden nu niet uitgevoerd. Al dat werk voor niks. Niet getreurd, zo mailden de uitgevers me, je krijgt gewoon betaald. Het nam mijn teleurstelling niet weg. Maar waarom niet?
Niet getreurd, zo mailden de uitgevers me, je krijgt gewoon betaald. Het nam mijn teleurstelling niet weg. Maar waarom niet?
Psycholoog Dan Ariely nam de proef op de som met enthousiaste Legobouwers. Hij vroeg ze vechtrobots te bouwen. Voor de eerste kregen ze twee dollar, voor de tweede elf cent minder, dus 1.89 dollar, de volgende weer elf cent minder, enzovoorts. Net zolang totdat de deelnemers vonden dat het bouwen de moeite niet meer waard was.
Evenveel geld
Alle deelnemers wisten dat de bouwsels op enig moment weer uit elkaar zouden worden gehaald. Maar voor een deel van de Legobouwers werden de robots die ze net hadden ingeleverd voor hun neus weer uit elkaar gehaald door de proefleider.
Zou niet uit moeten maken, want ze kregen er allemaal evenveel geld voor, toch? Nou, het maakt wel uit. Legobouwers die hun werk als zinvol zagen maakten gemiddeld 10,6 robots en hadden er veel plezier in. De stakkers in de zinloze conditie bleven steken bij 7,2 en haalden er geen enkele voldoening uit.
Als manager een reden om eens achter je oren te krabben als werknemers massaal beweren dat ze er alleen voor het geld zitten. Wanneer mensen vinden dat hun werk zin heeft, werken ze niet alleen harder en houden ze het langer vol, ze hebben er ook nog eens meer plezier in.
