Als ik wil oversteken en bij een verkeerslicht aankom, dan druk ik zes keer achter elkaar op de knop. Ik weet wel dat het verkeerslicht dan niet eerder op groen gaat. Maar toch. Voor mijn gevoel helpt het. Ik las eens dat een deel van die verkeersknoppen sowieso niks doet, behalve ons het gevoel geven dat we in controle zijn en dus meer geduld op kunnen brengen.
Het is een voorbeeld van de illusion of control of de illusie van beheersing. Wij mensen willen graag invloed op ons leven hebben, ook in situaties waarin dat eigenlijk niet kan. Daarom schreeuwen we naar de tv dat quizkandidaten de ‘F van 3’ moeten kopen en voetballers de bal aan Messi moeten geven. Totaal zinloos.
Daarnaast denken we dat we toeval kunnen beïnvloeden. Zo gooien bezoekers van een casino harder met dobbelstenen wanneer ze hoge ogen willen gooien en voorzichtig als ze lage ogen nodig hebben. We zijn wat dat betreft geen snars beter dan honden die blaffen naar de postbode. De postbode doet gewoon zijn werk en gaat niet eerder weg als je naar hem blaft, maar de hond heeft het idee dat hij hem heeft weggejaagd. Elke dag weer een succes. Brave jongen.
Gelukkiger
Wordt het tijd dat we realistischer worden? Ja en nee. Een gevoel van controle is goed voor je. Werknemers zijn blijer, gezonder en zeggen minder snel hun baan op als ze het gevoel hebben dat ze controle hebben over hun taken en planning.
Werknemers zeggen minder snel hun baan op als ze het gevoel hebben dat ze controle hebben
Zelfs de mogelijkheid om je kantoorplek naar eigen smaak in te richten, een plantje te verzorgen of de aanwezigheid van een thermostaatknop kan je gelukkiger maken. Merk je echt verschil als de verwarming op +3 of -1 staat? Of is het een manier om te zorgen dat we niet de hele tijd boze mails sturen naar de facilitaire dienst?
Het nadeel is dat je onnodig risico neemt, wanneer je denkt dat je de touwtjes in handen hebt. Dat je denkt dat je niet besmet kan worden met corona, omdat je gezond eet, of dat je zoveel weet van aandelen dat je een veel te risicovolle investering doet.
Belangrijke beslissing maken? Vraag je dan af of de uitkomst een kwestie van geluk of toeval is, of van vaardigheden. Want perfecte verkeersknopindrukkers bestaan niet.
Deze column verscheen eerder in AD
