Ken je die beroemde visuele illusie waarbij je óf twee gezichten ziet, óf een vaas? Als je eenmaal weet dat beide afbeeldingen erin te ontdekken zijn, is het lastig voor te stellen dat je dat ooit niet zag. Eenmaal gezien kan je het niet meer ‘niet-zien’.
Faillissement
Hetzelfde lijkt nu aan de hand met het faillissement van Hudson’s Bay. Experts uit alle hoeken duiken er bovenop om uit te leggen hoe de grote Canadese winkelketen het al die tijd al verkeerd aanpakte. Ze begonnen te groot, kenden de klant niet en wisten zich niet te onderscheiden, beweren ze.
Achteraf gezien is het makkelijk praten. Daar zorgt de denkfout hindsight bias wel voor. Hierdoor denken mensen dat ze altijd al wisten wat ze nu weten. ,,Ik heb al vanaf de eerste dag gezegd, dat houdt hier geen stand’’, beweert mijn ome Karel terwijl hij driftig zijn gebaksvorkje heft op een familiefeest. Is hij een fantastische toekomstvoorspeller? Misschien. Maar realistischer is dat de hindsight bias zijn herinneringen kleurt. Omdat de uitkomst nu zo overduidelijk is, kunnen we ons niet meer voorstellen dat we dit ooit niet wisten.
Omdat de uitkomst nu zo overduidelijk is, kunnen we ons niet meer voorstellen dat we dit ooit niet wisten.
De toekomst voorspellen is zo makkelijk nog niet. Of nieuwe bedrijven het gaan maken, is voor een gedeelte slimme bedrijfsvoering, maar vooral ook geluk. Toen Hudson’s Bay net zijn grote teen in de Nederlandse markt doopte, waren we nog vol verwachting, zo blijkt uit de oude nieuwsberichten. De winkels waren zo mooi opgeknapt met veel daglicht en ruime kleedkamers, vond men. We konden nog wat leren van de klantgerichtheid van de Canadese nieuwkomers. En de Bijenkorf moest uitkijken.
Doemsignalen
Nu we weten hoe het af is gelopen met dit megaconcern – alle vijftien winkels gaan sluiten voor het einde van dit jaar – zijn alle doemsignalen overduidelijk en kunnen we ons niet meer voorstellen dat we dit niet zagen aankomen. We kunnen het niet meer ‘niet-zien’.
Hadden de Canadese directeuren echt oogkleppen op? Waarschijnlijk niet. Zij konden gewoon de toekomst niet voorspellen, net zomin als dat wij dat kunnen. We denken achteraf dat we de kredietcrisis zagen aankomen, dat we wisten dat Trump de verkiezingen zou winnen. Maar in werkelijk zag (bijna) niemand dit aankomen. Volgens ome Karel zou een kringloop het goed doen in het pand van Hudson’s Bay. Ik hou hem eraan.
