Zeg eens eerlijk: vergeleken met anderen ben je behoorlijk goed in je baan, vind je ook niet? Waarschijnlijk rij je ook een stuk beter auto dan gemiddeld. En je hoort vast ook bij de aardigste mensen waar veel mensen mee op kunnen schieten.
Arrogant
Dit is niet arrogant, dit is wat het Better-than-average effect met ons doet. Door deze denkfout vindt 93 procent van de Amerikanen zichzelf een betere chauffeur dan gemiddeld, denkt 90 procent van de docenten dat hij een betere docent is dan anderen en vindt 30 tot 40 procent van de software-ontwikkelaars dat hij bij de beste 5 procent van zijn vakgenoten hoort.
Dit ‘beter dan gemiddeld’-effect heeft ook voorbeelden die op zijn minst een beetje merkwaardig zijn. Zo beoordeelden zelfs automobilisten die in het ziekenhuis waren opgenomen na een auto-ongeluk zichzelf als bijna-experts in autorijden en vonden gewelddadige gedetineerden in Engelse gevangenissen zichzelf aardiger en moreler dan niet-gevangenen.
Zelfs automobilisten die in het ziekenhuis waren opgenomen na een auto-ongeluk beoordeelden zichzelf als bijna-experts in autorijden
De meesten van ons vinden zichzelf dus slimmer, grappiger, warmer en eerlijker dan anderen. Net zoals de kinderen die op dit moment zingen en springen voor Sinterklaas, omdat er ‘geen stoute kinderen’ bij zijn.
Lief
Het probleem is: wat betekent het eigenlijk om lief te zijn? Het ene kind zal zeggen dat hij lief is omdat hij goed kan voetballen, de ander wijst op zijn hamsterkooischoonmaakkwaliteiten, weer een ander geeft altijd kusjes aan zijn babyzusje. Zo doet elk kind wel eens iets liefs wat een ander kind niet doet, en is hij dus liever dan anderen.
Op diezelfde manier kijken wij als volwassenen naar ons werk. De ene persoon geeft zichzelf een klopje op de schouder omdat hij nooit te laat is, de ander prijst zichzelf omdat hij goed kan samenwerken, en weer een ander vindt zichzelf een uitblinker omdat hij altijd zijn deadlines haalt. Geen wonder dus dat we onszelf allemaal beter vinden in onze baan dan anderen. We bepalen zelf onze spelregels, dus winnen we allemaal de beker voor beste werknemer.
We bepalen zelf onze spelregels, dus winnen we allemaal de beker voor beste werknemer
Positief zelfbeeld
Is dit erg? Nee, meestal niet. Mensen die ‘last’ hebben van het ‘beter dan gemiddeld’-effect hebben een positief zelfbeeld, zijn vaak gelukkiger en durven uitdagingen aan te gaan. Al moet je natuurlijk niet overdrijven. Narcisten vinden zichzelf ook de beste, maar kunnen met hun onkunde mensen, bedrijven en naties ten gronde richten.
Deze column verscheen eerder in AD
