‘Oké, stop maar even’, zegt mijn trainer. Ik voel mijn wangen warm worden. We zitten met z’n drieën in een coachingsruimte en ik oefen op mijn rol als coach. Mijn medestudent speelt dat ze mijn cliënt is. ‘Het gaat hartstikke goed, maar nu sla je een stapje over’, legt de trainer geduldig uit. Zie je wel, zegt een denkbeeldig kritisch mannetje op mijn schouder, je krijgt dit nooit onder de knie. Het liefst zou ik nu naar buiten rennen.
De modderpoel, zo noemt mijn trainer deze eerste fase in het leerproces liefkozend. Doen wat je kan voelt veilig en stabiel, maar zo gauw je stappen zet naar een nieuw leerdoel, dan wordt de grond onder je voeten vloeibaar. Je maakt uitglijders en voelt je onzeker. We weten het zo goed: je leert met vallen en opstaan. Geen dreumes die nooit viel terwijl hij leerde lopen. Maar hoeveel leren we echt van onze fouten?
De groep met positieve feedback kregen deed deze beter. De groep met negatieve feedback haakte volledig af
Niet zoveel, ontdekten Amerikaanse onderzoekers in 2019. Ze vroegen twee groepen om een test te doen en vertelden de ene groep wat ze fout hadden, de andere groep juist wat ze goed hadden. Vervolgens maakten beide groepen de test opnieuw. De groep met positieve feedback kregen deed deze beter. De groep met negatieve feedback haakte volledig af. Deze deed die tweede test slechter dan de eerste.
Complicaties
Hetzelfde zagen business-onderzoekers gebeuren bij chirurgen die een ingewikkelde, nieuwe bypass-operatie moesten leren. Degenen die een fout maakten en wiens patiënten leden onder de vreselijke gevolgen, werden er steeds slechter in. Ze voelden zich zo schuldig dat ze hun fouten niet onder ogen konden komen. Om toch met zichzelf te kunnen leven legden de chirurgen de schuld buiten zichzelf: de patiënt was oud, of complicaties maakten de ingreep onmogelijk.
Zowel de chirurgen als de invullers van de test bleken veel meer te leren als ze niet zichzelf maar anderen fouten zien maken. Fouten voelen dan niet langer als persoonlijk falen en schaamte speelt geen rol. Met dit in mijn achterhoofd schud ik het kritische mannetje van mijn schouder en probeerde de feedback van mijn trainer minder persoonlijk op te vatten. Even later draaien de rollen om en is het mijn medestudent die zich een weg door de modderpoel ploegt. Geruststellend, en heel leerzaam om te zien.
